Ուրբաթ, 23 Փետրվարի 2018 14:26

Արմինֆո. Հայաստանում անհնար է ապահովել տարածքների համամասնական զարգացում, եթե չկան հաստատուն, հզոր, ապագային միտված համայնքներ: Եվ պատահական չէ, որ 2017 թվականին հիմնական շեշտադրումը կատարվել է ՏԻՄ համակարգի կառուցվածքային վերափոխումներին: Փետրվարի 23-ին մամուլի ասուլիսում այդ մասին հայտարարեկ է տարածքային կառավարման և զարգացման նախարար Դավիթ Լոքյանը:

 

Նրա ասելով, անցյալ տարի հավանության է արժանացել համայնքների զարգացման ռազմավարությունը, հաստատվել են նոր եղանակների կիրառմամբ դրանց զարգացման  ծրագրերը: Գործուն կերպով սկսել են կիրառվել ավելի քան 10 մեթոդական ուղեցույցներ, որոնք տրամադրվել են համայնքներին և տարբեր ուղղություններով կարգավորում են ՏԻՄ  գործողությունները: Խոսքը վերաբերում է, մասնավորապես, համայնքների վարչակազմերի կողմից համայնքների ղեկավարմանը, տեղում տնտեսական զարգացման ապահովմանը: Այդ առնչությամբ  առանձնացվել են 104 պատասխանատու անձինք, որոնք տեղերում կազմում են զարգացման ծրագրեր, հետագայում դրանք տրամադրելով մարզային կառույցներին, որտեղից դրանք ուղարկվում են կառավարություն` հետագա ֆինանսավորման նպատակով:

 

Նախարարի ասելով, համայնքների խնդիրներից մեկը ՏԻՄ վարչակազմերի հաստիքացուցակն է: Նախկինում համայնքների խնդիրների լուծման համալիր մոտեցումների բացակայությունը հանգեցրել է աշխատավարձի գծով 1 մլրդ դրամ պարտքի կուտակման: 2017 թվականին նոր եղանակների կիրառմամբ հաջողվել է այդ պարտքը կրճատել 200 մլր դրամով, և կան բոլոր նախադրյալները 2018 թվականին խնդրի վերջնական կարգավորման համար:

 

Նոր ռազմավարության համաձայն, իշխանության տեղական մարմինները այսուհետև հնարավորություն չեն ունենա անսահմանափակ օգտագործելու դոտացիաները, որոնք տրամադրվում են պետական բյույջեից: Ամեն տարի պետբյուջեից 48 մլրդ դրամ է ուղղորդվում ՏԻՄ սուբսիդավորմանը: Այժմ հիմնական շեշտադրումը կլինի սեփական եկամուտների աճին, համայնքային վարչակազմերի աշխատակիցների մոտիվացմանը` առաջադրված նպատակների իրագործման համար: Նախորդ տարիներին եղել են դեպքեր, երբ բ ոլոր դոտգացիոն միջոցների 85 տոկոսն ուղղորդվել է աշխատավարձի վճարմանը: Այժմ սկսել են կիրառվել նաև այնպիսի մեխանիզմներ, որոնք հնարավորություն կընձեռեն ոչ թե միայն աշխատավարձ  ստանալ, այլ ծառայություններ մատուցել համայնքի բնակիչներին: Արդյունքում, 2017  թվականին սահմանվել է կարգ, որի համաձայն, համայնքներն ստացել են սեփական բյուջետային հիմնադրամներ ունենալու հնարավորություն, որոնց միջոցները կուղղորդվեն կապիտալ ծախսերին և համայնքներում սարքավորման ձեռք բերմանը:  2018 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ, նման հիմանդրամներում կուտակվել է շուրջ 6 մլրդ դրամ, որոնք կուղղորդվեն բացառապես կապիտալ ծախսերին, ինչը կհանգեցնի երկրի տնտեսության  աճի, ընդհանուր առմամբ, և հավելյալ արժեքների ձևավորման:

 

Նախարարն ընդգծել է, որ տեղական ինքնակառավարման մարմինները պետք է ավելացնեն սեփական եկամուտները, իսկ ծախսերը պետք է օգտագործվեն արդյունավետ: 2017 թվականին երկրի համայնքները կարողացել են իրենց բյուջեները համալրել 4,059 մլրդ դրամ ընդհանուր գումարով: Անցյալ տարին եզակի էր այն առումով, որ  նախորդ տարիների համեմատ հաջողվեց, վերջապես, 419 մլն դրամով ավելացնել հողահարկի կիրառումից մուտքագրման ծավալները: 2009-2017թթ. այդ ցուցանիշները մշտապես նվազել են: Իսկ դա նշանակում է, որ համայնքներն ունենան այդ հարցը լուծելու համար անհրաժեշտ վարչական ռեսուրս: Եթե խոսելու լինենք, ընդհանուր առմամբ,  հինգ հարկատեսակների մասին` հողահարկ, գույքահարկ, պետական տուրք, տեղական վճարումներ և վարձակալությունց ստացվող միջոցներ, ապա 2017 թվականին հավաքվել է 2,6 մլրդ դրամով ավելի, քան նախորդ տարի: Միայն աղբահանության դիմաց ստացվել է 1,6 մլրդ դրամ, ինչը 400 մլր դրամով գերազանցում է 2016 թվականի ցուցանիշը: Այդուհանդերձ, այդ 1,6 մլրդ դրամը կազմում է անհրաժեշտ միջոցների ընդամենը 40 տոկոսը: 2018 թվականին այդ թիվը նախատեսվում է հասցնել 2,8 մլրդ դրամի: Այդ ցուցանիշին նախատեսվում է հասնել նաև այն իրավաբանական անձանց հետ կնքված 18,6 հազար պայմանագրերի հաշվին, որոնք ձեռներեցություն են իրականացնում հանրապետության մարզերում: Ավելի վաղ այդ տնտեսավարող սուբյեկտները վճարում էին ծիծաղելի գումար: Օրինակ, գազալցակայաններն ամսական վճարում էին 300 դրամ` համայնքի բնակիչների վճարած 200 դրամի դիմաց: Այժմ իրավաբանական անձանց համար վճարում ների չափը կազմում է ամսական 12-13 հազար դրամ:

 

Եկամուտների աճին զուգընթաց համայնքները պետք է սովորեն ծառայություններ մատուցել: Օրինակ, երկրի մարզերում կա շուրջ 500 մանկապարտեզ, սակայն կան համայնքներ, որտեղ նախադպրոցական հաստատություններ չեն գործել: Այսօր նոր եղանակների կիրառման և միջազգային կառույցների աջակցության արդյունքում բացվում են նոր նախադպրոցական հաստատություններ: Միայն Թումանյան համայնքում նախորդ տարի բացվել է 4 նախադպրոցական հաստատություն: Նախատեսվում է մինչև 2022 թիվը բլոր երեխաների ապահովում նախադպրոցական կրթությամբ: