Երկուշաբթի, 6 Դեկտեմբերի 2021 18:31

Արմինֆո. Հայաստանի արտաքին առեւտրի շրջանառությունը 2021թ. հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին գերազանցել է 6.5 մլրդ դոլարը' տարեկան դինամիկան բարելավելով մինչեւ 13.6% աճ (նախորդ տարվա 11.4% անկումից հետո), եւ կանխատեսվող 6.5% աճի տեմպերի զգալի գերազանցմամբ:

Ընդ որում, ավելի բարձր աճ է ցույց տվել արտահանումը (16,9%), քան ներմուծումը (11,8%)՝ նախորդ տարվա, համապատասխանաբար, նվազող 4,4% եւ 14,9% անկումից հասնելով մինչեւ 7,2%  եւ 6,2% աճ՝ գերազանցելով նախաքովիդյան տեմպերը: Ինչպես վկայում են ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի վերջնական տվյալները, արտահանման ծավալը հասել է 2.4 մլրդ դոլարի, իսկ ներմուծման ծավալը ՝ 4.1 մլրդ դոլարի։

 

2021 թվականի հոկտեմբեր ամսին արտաքին առևտրաշրջանառության վերընթաց միտումը 1,3 տոկոսից արագացել է մինչև 12,5 տոկոս՝ արտահանման միտումների  16%-ից մինչեւ 16,7% աճի հաշվին, ներմուծման աճի 12,2% - ից մինչև 10,5% դանդաղման դեպքում: Իսկ 2021 թվականի հոկտեմբերին 2020թ. հոկտեմբերի համեմատ արտաքին առևտրաշրջանառության 24,1% աճն առավելապես պայմանավորված էր ներմուծման 29,4% աճով, քան արտահանման 14,7% աճով, ինչը մեկ տարվա վաղեմության տեմպերի համեմատ վկայում է թրենդի բարելավման մասին. արտաքին առևտրաշրջանառության 18,5% անկումից, մասնավորապես, ներմուծման 24,3% անկումից և արտահանման 5,4% անկումից։

 

Արտաքին առեւտրի բացասական սալդոն 2021թ.հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին աճել է տարեկան 5,3%-ով (2020թ. նույն ժամանակահատվածում 25,5% անկման դիմաց)' կազմելով 1.7 մլրդ դոլար: Ընդ որում, ԵԱՏՄ երկրների հետ Հայաստանի արտաքին առեւտրի բացասական սալդոն կազմել է 701.6 մլն դոլար' տարեկան կտրվածքով կրճատվելով 4% - ով (մեկ տարի առաջվա 25,7% աճի դիմաց)' արտահանման 25,5% աճի ֆոնին: Իսկ ԵՄ երկրների հետ Հայաստանի արտաքին առեւտրի բացասական սալդոն կազմել է 189.3 մլն դոլար ՝ տարեկան կտրվածքով կրճատվելով 43.6%-ով (մեկ տարի առաջվա 1,3% անկման դիմաց)՝ արտահանման եւ ներմուծման դինամիկան, համապատասխանաբար, 54.6% եւ 7% աճի ուղղությամբ բարելավելու արդյունքում։

 

2021 թվականի հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին հայկական ապրանքների հիմնական գնորդներն են Ռուսաստանը՝ 28 տոկոս արտահանման մեջ, Չինաստանը՝ 13,6 տոկոս, Շվեյցարիան՝ 10,8 տոկոս, Բուլղարիան՝ 7,8 տոկոս եւ Նիդերլանդները՝ 6,2 տոկոս: Ներկրվող արտադրանքի հիմնական մատակարարներն են Ռուսաստանը՝ 32,9 տոկոս, Չինաստանը՝ 15,7 տոկոս, Իրանը՝ 8,2 տոկոս, Իտալիան՝ 4,6 տոկոս եւ Գերմանիան՝ 4 տոկոս:

 

Արտահանման բոլոր հոդվածները հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին աճ են արձանագրել, բացի մեքենաներից / սարքերից, քարից, գիպսից, ցեմենտից, թանկարժեք մետաղներից, բուսական եւ կենդանական ծագում ունեցող յուղերից, որոնց դինամիկան առայժմ անկման մեջ է (4,8-39,1%): Հայկական արտահանման առաջատար հոդվածը՝ հանքային մթերքները, աճել է 16,7 տոկոսով ՝ մինչև 802.3 մլն դոլար, իսկ արտահանման ծավալով 2-րդ հորիզոնականը զբաղեցնող պատրաստի սննդամթերքն աճել է 8,8 տոկոսով ՝ մինչև 483.3 մլն դոլար: Արտահանման գծով 3 - րդ հորիզոնականում են ոչ թանկարժեք մետաղները և դրանցից պատրաստված արտադրատեսակները՝ 60,4% աճով՝ մինչև 289,7 մլն դոլար, 4-րդ հորիզոնականում ՝ թանկարժեք մետաղները և դրանցից պատրաստված արտադրատեսակները ՝ 17,3% անկում՝ մինչև 256,5 մլն դոլար, իսկ 5-րդ հորիզոնականում ՝ բուսական ծագում ունեցող արտադրատեսակները՝ 41,3% աճ, մինչև 155,8 մլն դոլար:

 

Ներմուծման առաջատար հոդվածը հունվար-հոկտեմբերին ցույց է տվել ավելի ծանրակշիռ վերընթաց դինամիկա. հանքային արտադրանք՝ 23 տոկոս աճ՝ մինչեւ 734 մլն դոլար, իսկ ներմուծման 2-րդ դիրք զբաղեցնող մեքենաներ/սարքավորումներ/մեխանիզմներ դեռեւս անկում են ապրել՝ 0,8 տոկոսով՝ մինչեւ 692,8 մլն դոլար, 3 - րդ դիրքում 4,6 տոկոս աճով 351,7 մլն դոլար ծավալով պահպանվել է քիմիական արտադրանքը, 4-րդ տեղը ծավալով պահպանում է պատրաստի սննդամթերքը՝ 5,1 տոկոս աճով՝ մինչեւ 329,5 մլն դոլար, 5-րդ տեղը, ինչպես եւ նախկինում, զբաղեցնում են ոչ թանկարժեք մետաղները եւ դրանցից պատրաստված արտադրատեսակները ՝ 0,7 տոկոս աճով՝ մինչեւ 299,5 մլն դոլար, իսկ 6-րդ տեղում ամրապնդվել է մանածագործական արտադրանքը՝ 24,4 տոկոս աճով՝ մինչեւ 239,9 մլն դոլար: Քիմիական արտադրանքի արտահանումը աճել է տարեկան  14,1 տոկոսով՝ մինչեւ 28.6 մլն դոլար:

 

Նշենք, որ ՀՀ կենտրոնական բանկի  2021 թվականի սեպտեմբերին թարմացված կանխատեսման համաձայն, արտահանման եւ ներմուծման աճը կկազմի, համապատասխանաբար, 7,4 տոկոս եւ 8,4 տոկոս՝ 2022 թվականին տեմպերի մինչեւ 8,1 տոկոս եւ 9,3 տոկոս արագացմամբ, 2023 թվականին, համապատասխանաբար, մինչեւ 12 տոկոս եւ 10,9 տոկոս: ԿԲ - ն, ակնկալելով ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտի աննշան ավելացում, այնուամենայնիվ, պահպանել է 2021 թվականի համար կանխատեսվող ՀՆԱ-ի 1-3% միջակայքը։ Միջնաժամկետ կտրվածքով, ԿԲ գնահատականներով, հաշվի առնելով համաշխարհային և ներքին տնտեսության վերականգնման միտումները և միջազգային գների համեմատաբար կայուն վարքագիծը, ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտն աստիճանաբար կմոտենա ՀՆԱ-ի 4-6% - ի հավասարակշռված մակարդակին:

 

Իսկ հոկտեմբերին Համաշխարհային բանկի թարմացված կանխատեսման համաձայն, Հայաստանի արտաքին առեւտրաշրջանառությունը 2021 թվականի անկումից կհասնի աճի։ Այսպես, արտահանման գծով 2021թ. սպասվում է 6,5% աճ (2020թ. 32,4% անկումից հետո), 2022թ. տեմպերի արագացմամբ մինչև 10,8%, և 2023թ.՝ մինչև 12,5%, իսկ ներմուծման գծով՝ 5,6% աճ (2020թ. 31,7% անկումից հետո), 2022թ. տեմպերի արագացմամբ մինչև 9,5%, և 2023թ. աճի հետագա ամբողջական վերականգնմամբ ՝ 12,8%:  Ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտը, ՀԲ-ի կանխատեսմամբ, 2021 թվականին կկրճատվի մինչեւ ՀՆԱ-ի 3% (2020թ. 3.8% - ից), իսկ այնուհետեւ միջնաժամկետ հեռանկարում կավելանա մինչեւ ՀՆԱ-ի 4,1%՝ 2022թ., եւ ՀՆԱ-ի 5,3%՝ 2023թ.