Երկուշաբթի, 7 Օգոստոսի 2023 11:07

Արմինֆո. Այսօր՝ օգոստոսի 7-ին, լրանում է ատոմային նոր էներգաբլոկի կառուցման վերաբերյալ միջգերատեսչական աշխատանքային խմբի եզրակացության ներկայացման երկամսյա ժամկետը: Աշխատանքային խումբ ստեղծելու մասին որոշումը երկու ամիս առաջ ստորագրել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:

 

ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցի ընթացքում Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի (ՀԱԷԿ) գլխավոր տնօրենի խորհրդական Գերա Սևիկյանը հաղորդել է, որ Հայաստանին անհրաժեշտ է արդեն փորձարկված ատոմային էներգաբլոկ, որն իր աշխատանքով արդեն հաստատել է իր արդյունավետությունը: "Մենք փորձարկումներ կատարելու իրավունք չունենք: Նոր ատոմային էներգաբլոկի կառուցման հարցում կան շատ գայթակղիչ առաջարկներ, սակայն ռիսկի չենք դիմի", - ասել է գլխավոր տնօրենի խորհրդականը։ Նա հավելել է, որ, եթե խոսքը ռուսական դիզայնի բլոկի մասին է, ապա կարելի է խոսել 1000 և 1200 մեգավատ հզորությամբ բլոկի մասին։ Միևնույն ժամանակ, դդիտվում է 1000 ՄՎտ հզորությամբ բլոկների մեծ աշխատունակություն է։ "Դրանք ստուգված բլոկներ են, որոնք մշտապես արդիականացվում են՝ դրանց անվտանգության բարձրացման նպատակով", - ընդգծել է Սեւիկյանը:

 

Միաժամանակ, նա կոչ է արել հապճեպ որոշումներ չկայացնել հայկական կողմի նախասիրությունների մասին՝ հօգուտ այս կամ այն ռեակտորի։ Ավելին, կան լավ առաջարկներ չինացիներից, կորեացիներից և ամերիկացիներից:

 

Ճիշտ է, ամերիկյան կողմի առաջարկները գեղեցիկ տեսք ունեն միայն թղթի վրա, քանի որ ամերիկյան նախագծի իրականացման ժամանակ կարող են մեծ խնդիրներ առաջանալ՝ կապված AP-1000 նախագծի համար մեծ մոդուլային սարքավորումների փոխադրման հետ, որոնք շատ ծավալուն են և ծանր: Ամենափոքր սարքավորումը կշռում է 800 տոննա, որը, պարզապես, անհնար է հասցնել Հայաստան՝ նման ճանապարհների, թունելների և կամուրջների բացակայության պատճառով։ "Բացի այդ, երբ ինչ-որ բան ես կառուցում, միլիոնավոր կողմնակի խնդիրներ են առաջանում: Մասնավորապես, ամերիկյան մեծ մոդուլները լավ չեն միակցվում, ստիպված, դրանք արդեն տեղում պետք է մշակվեն։ Նույնը կարելի է ասել SPR-1000 ռեակտորի լավ տեսք ունեցող կորեական տարբերակի մասին, որը դեռ ոչ մի տեղ չի կառուցվել ։ Այդ իսկ պատճառով ուսումնասիրվում է կորեական KSTAR բլոկի արդիականացված տարբերակի կառուցման հնարավորությունը, որն իր բնութագրերով ավելի լավն է, քան իր նախորդ նմանակը։

 

Սեւիկյանը նշել է, որ հանրապետությունում 300-400 մեգավատ հզորությամբ էներգաբլոկներ եւ փոքր մոդուլային ռեակտորներ կառուցելու հնարավորության մասին խոսակցությունները մնում են, ընդամենը, խոսակցություններ: "Դրանք, ընդամենը, մշակումներ են, բայց, գործնականում, նման բլոկներ, պարզապես, չկան, դրանք կամ նախագծում են, կամ կառուցվում են, կամ աշխատել են աննշան ժամանակահատված", - ընդգծել է մասնագետը, նշելով ատոմային էներգետիկայի կարևորությունը երկրի տնտեսության հետագա զարգացման համար, հատկապես՝ հաշվի առնելով հիդրոէներգետիկայի ռեսուրսների սպառումը: Ամբողջ աշխարհում ընթանում է դեկարբոնացման գործընթաց, և գազով կամ ածուխով աշխատող ՋԷԿ-երը պետք է իրենց տեղը զիջեն ատոմակայաններին և վերականգնվող էներգիայի աղբյուրներին:

Սեւիկյանը նշել է, որ մինչեւ 2036 թվականը, երբ նոր բլոկը պետք է աշխատի, շահագործումից կհանվի Հայկական ԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկը, Հրազդանի և Երևանի ՋԷԿ-երը՝ սահմանված 1000 ՄՎտ ընդհանուր հզորությամբ: Հաշվի առնելով, որ ներկայում գործող բլոկը գտնվում է ծովի մակերեւույթից ավելի քան 600 մետր բարձրության վրա, նոր բլոկի հզորությունը 10% - ով պակաս կլինի 1000 ՄՎտ-ից։

 

ՄԱԿ-ի էներգետիկայի հարցերով ազգային փորձագետ Արա Մարջանյանն, իր հերթին, ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում ընդգծել է, որ Հայաստանի փորձագիտական հանրությունը հակվում է ատոմային էներգետիկայում փորձարկումներից հրաժարվելու անհրաժեշտությանը' կոչ անելով օգտագործել իրենց լավ դրսեւորած լուծումները: "Այսօր աշխարհում արդեն օգտագործվում են մեկդարյա շահագործման ժամկետով ռեակտորներ (60 տարի ՝ ևս 40 տարով երկարաձգման հնարավորությամբ): Ինձ թվում է, որ Հայաստանը պետք է կողմնորոշվի հենց այդպիսի ռեակտորների օգտին", - ընդգծել է փորձագետը։

 

Նշենք, որ ավելի վաղ ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանը հաղորդել էր, որ նոր բլոկի վերաբերյալ որոշումը կառավարությունը կկայացնի մինչև տարեվերջ: Ընդ որում, հաշվի կառնվեն այնպիսի ցուցանիշներ, ինչպիսիք են տնտեսության երկարաժամկետ աճի տեմպերը, բնակչության թվի աճը, էլեկտրաէներգիայի արտահանման հնարավոր ծավալները և այլ գործոններ։

 

Հայաստանում նոր ատոմային էներգաբլոկի կառուցման հարցն ամրագրված է մինչև 2040 թվականը երկրի ատոմային էներգետիկայի զարգացման ռազմավարության մեջ: Ներկայում քննարկվող հարցը վերաբերում է նոր էներգաբլոկի հզորությանը։ Բոլոր հնարավոր տարբերակներից իր առաջարկը ներկայացրել է միայն ռուսական կողմը ։ Ս.թ. հունիսի 8-ին Սոչիում ԱՊՀ միջկառավարական խորհրդի նիստի շրջանակներում Ռուսաստանի և Հայաստանի վարչապետներ Միխայիլ Միշուստինը և Նիկոլ Փաշինյանն այցելել են "Եվրասիան մեր տունն է" խորագրով ցուցահանդես, որտեղ "Ռոսատոմ" ընկերության տաղավարի մոտ Փաշինյանին պատմել են աշխարհի ամենաերիտասարդ և արդյունավետ կայանի ՝ ռուս - բելառուսական ԱԷԿ - ի համատեղ նախագծի մասին: Միշուստինը Փաշինյանի ուշադրությունը հրավիրել է նախագծի ֆինանսավորման համակարգի վրա, նշելով, որ դրա արժեքը "յուրացվել է բելառուսական ընկերությունների կողմից 40% - ից մի փոքր ավելի" ։ Ռուսաստանի վարչապետը քննարկումներին մասնակցող "Ռոսատոմի" ղեկավար Ալեքսեյ Լիխաչովին առաջարկել է հրավիրել հայ գործընկերներին եւ "խոսել, այդ թվում, արտադրողականության գնի մասին":

 

Ս.թ. մայիսի վերջին ԱՄՆ կառավարության Եվրոպայի և Եվրասիայի աջակցության ծրագրերի համակարգող Մարիա Լոնգին հաղորդել էր, որ ԱՄՆ-ը դիտարկում է Հայաստանում և Եվրասիայի այլ պետություններում փոքր մոդուլային միջուկային ռեակտորների կառուցման տարբերակը՝ ձգտելով ամրապնդել դրանց էներգետիկ անկախությունը: Նրա խոսքով, մի շարք երկրներում, այդ թվում ՝ Հայաստանում, "ԱՄՆ-ն գնահատում է փոքր մոդուլային Միջուկային ռեակտորների ստեղծման հնարավորությունը, որոնք կառուցվում են ամերիկյան տեխնոլոգիայի կիրառմամբ եւ կարող են հանգեցնել ավելի մեծ էներգետիկ անկախության թե Ռուսաստանից, թե ՉԺՀ-ից":