Չորեքշաբթի, 21 Փետրվարի 2024 15:15

Արմինֆո. 2024 թվականին Հայաստանի տնտեսության աճի հիմնական շարժիչ ուժը կարող է լինել Իրանի և ԵԱՏՄ-ի միջև ազատ տնտեսական գոտու հնարավորությունների օգտագործման համատեքստում երկրի մրցակցային առավելությունների իրացումը։ Փետրվարի 20-ին տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ նման կարծիք է հայտնել տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, "Այլընտրանք" հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի անդամ Թաթուլ Մանասերյանը։

 

Որպես խթանող գործոններ նա նշել է նաև Ռուսաստանի և ԵԱՏՄ մյուս անդամների հետ կապերի ակտիվացումը։ Այդ կապակցությամբ նա մատնանշել է Ղազախստանի հետ հարաբերությունների զարգացման դինամիկան։ "Պետք է նաև փորձել ակտիվացնել կապերը Միության այլ երկրների հետ", - ասել է փորձագետը: Մանասերյանը կարևորել է նաև տնտեսության արդյունավետ կառավարումն ու Սփյուռքի մասնագիտական ներուժի օգտագործումը: <Եթե այս բոլոր խնդիրներն իրականացվեն, ապա ընթացիկ տարվա արդյունքներով կարելի է ակնկալել գործարար ակտիվության ցուցանիշի աճ 7-8%- ի սահմաններում: Հակառակ դեպքում՝ աճը չի գերազանցի 3-4 տոկոսը", - ընդգծել է նա։

 

Ընդ որում,  փորձագետը հիշեցրել է, որ ԵԱԶԲ - ն Հայաստանի համար 2024 թվականին կանխատեսում է 5,7 տոկոս տնտեսական աճ, ԱՄՀ-ը՝ մինչեւ 5 տոկոս, ՀԲ-ը՝ 4,7 տոկոս, ՄԱԿ-ը՝  5,2 տոկոս, Կենտրոնական բանկը՝ 6,1 տոկոս, իսկ պետբյուջեում ամրագրված է 7 տոկոս աճ:

 

Տնտեսագետի կարծիքով՝ 2024 թվականը լի է լինելու բացասական միտումներով։ Կանխատեսումը պատրաստելու համար, ըստ նրա, հաշվի է առնվել այն, որ տնտեսական աճը կարող է պայմանավորված լինել, հիմնականում, ժամանակավոր աշխարհաքաղաքական գործոններով, որոնք կարող են տնտեսությունը թողնել առանց աճի շարժիչ ուժի:

 

Փորձագետը նաև նշել է, որ աճը կարող է պայմանավորված լինել ներքին պահանջարկի ուժեղացմամբ ՝ փոխանցումների հետագա ներհոսքի և խթանիչ հարկաբյուջետային քաղաքականության միջոցով: Մանասարյանն ընդգծել է, որ շատ բան կախված կլինի նաև Հայաստանում արցախցի փախստականների զբաղվածության մակարդակից և սոցիալական կարգավիճակից:

 

Միևնույն ժամանակ, տնտեսագետն ընդգծել է, որ ծառայությունների, ՏՏ, անշարժ գույքի, ֆինանսների և զբոսաշրջության ոլորտներում ավանդական աճը կարող է անբավարար լինել՝ առանց իրական հատվածում ՝ արդյունաբերության և գյուղատնտեսության իրավիճակի բարելավման: Մանասերյանը նաև նշել է, որ արտահանումը կարող է աճել ոչ արտահանման ոլորտներում, մասնավորապես, առևտրի և զբոսաշրջության ոլորտներում, որոնք չափազանց զգայուն են ցնցումների նկատմամբ:

 

Աճի դինամիկայի վրա ազդող արտաքին գործոնների համատեքստում նա նշել է Չինաստանի տնտեսությունում տեղի ունեցող լճացման գործընթացները, ուկրաինական ճգնաժամի ելքը, որը կարող է ազդել դրամի փոխարժեքի վրա: Տնտեսության աճի վրա, ըստ փորձագետի, կարող է ազդել նաև արտաքին տնտեսական քաղաքականությունը և Հայաստանի վերակողմնորոշումը դեպի Արևմուտք:

 

Ընդ որում, նա նշել է հայ-թուրքական սահմանի բացման հետ կապված ռիսկերը, ինչը կարող է ուղեկցվել թուրքական ոչ թանկ արտադրանքի մասշտաբային էքսպանսիայով։ Տնտեսագետը նաեւ մտահոգություն է հայտնել Հայաստանում աղքատության աճի դինամիկայի վերաբերյալ, որը, Համաշխարհային բանկի գնահատմամբ, 2023 թվականին կազմել է 42 տոկոս, իսկ Շիրակի մարզում այդ ցուցանիշն ավելի բարձր է ՝ ավելի քան 60 տոկոս: "Դա ոչ միայն սոցիալ-տնտեսական, այլեւ քաղաքական խնդիր է", - ընդգծել է նա: