Չորեքշաբթի, 13 Մարտի 2024 17:41

Արմինֆո. 2023 թվականին Հայաստանում հարկերի հարաբերակցությունը համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) նկատմամբ, նույնիսկ, հաշվի առնելով հիփոթեքի գծով եկամտահարկի վերադարձը, կազմել է 23,9 տոկոս, ինչը 0,8 տոկոսային կետով բարձր է նախորդ տարվա ցուցանիշից։ Այդ մասին մարտի 13-ին ԱԺ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում հայտարարել է ՊԵԿ նախագահ Ռուստամ Բադասյանը՝ ներկայացնելով ՊԵԿ-ի անցած տարվա գործունեությունը ։

 

Բադասյանի խոսքով ՝ 2023 թվականին հարկային եկամուտներն ավելի արագ են աճել, քան տնտեսությունը (Հայաստանի ՀՆԱ-ն 2023 թվականին աճել է 8,7 տոկոսով-խմբ.), ինչը խոսում է վարչարարության ոլորտում հաջող հարկային քաղաքականության և ստվերային շրջանառությունների կրճատման մասին։

 

Բացարձակ արտահայտությամբ տարվա ընթացքում հարկային եկամուտներն ավելացել են 296 մլրդ դրամով կամ 15,4%-ով և կազմել 2 տրլն 222 մլրդ դրամ: 2021 թվականի համեմատ ցուցանիշն աճել է 635 մլրդ դրամով կամ 40%-ով, իսկ 2020 թվականի համեմատ՝ 837 մլրդ դրամով կամ 60.4%-ով: Իսկ եթե դիտարկենք 2017 թվականը, մինչև, այսպես կոչված, "թավշյա հեղափոխությունը" (Փաշինյանի կառավարությունը ձևավորվել է 2018-ի մայիսին-խմբ.), ՀՆԱ-ի նկատմամբ հարկերն աճել են գրեթե 92% - ով:

 

Ընդ որում, աճ է արձանագրվել բոլոր հարկատեսակների գծով, բացառությամբ պետական տուրքի (39,4 մլրդ դրամի անկում) և ռոյալթիների (40 մլրդ դրամ): Ռոյալթիների անկումը (բնական ռեսուրսների մշակման իրավունքի վարձավճար) հիմնականում պայմանավորված է մետաղների միջազգային գների անկմամբ ։ Պետական տուրքի գծով հետընթացը կապված է պղնձի եւ մոլիբդենի խտանյութերի արտահանման տուրքից հրաժարվելու հետ ։

 

Այսպես, ԱԱՀ-ի գծով աճը կազմել է 12,9 տոկոս կամ 87,6 մլրդ դրամ, շահութահարկի գծով ՝ 44 տոկոս կամ 98,7 մլրդ դրամ, շրջանառության հարկի գծով աճը կազմել է 8,1 տոկոս, իսկ եկամտահարկի գծով ՝ 16,8 տոկոս։

 

Բադասյանը ներկայացրել է նաև "հետաքրքիր վիճակագրություն"։ Այսպես, եթե վերցնենք 2013-2017թթ. ընկած ժամանակահատվածը, ապա կարելի է տեսնել, որ 5 տարվա հարկային հավաքագրումների աճը կազմել է միջինը ընդամենը 279,5 մլրդ դրամ, իսկ ահա 2019-2023թթ. ընդհանուր աճը կազմել է 963,5 մլրդ դրամ։

 

Հարկ վճարողներին և ֆիզիկական անձանց վերադարձվել է շուրջ 362.9 մլրդ դրամ, որը նախորդ տարվա ցուցանիշը գերազանցում է 100.1 մլրդ դրամով կամ շուրջ 38.1% - ով: ԱԱՀ-ի վերադարձը կազմել է 288,4 մլրդ դրամ ՝ 2022 թվականի ցուցանիշը գերազանցելով 75,4 մլրդ դրամով կամ 35,4% - ով ։ 2023 թվականին պետությունը < հիպոթեքայիններին > վերադարձրել է 52 մլրդ դրամ եկամտահարկ, 2017 թվականին ցուցանիշը կազմել է ընդամենը մոտ 4 մլրդ դրամ։

 

Հաշվարկային փաստաթղթերի (ներառյալ ՀԴՄ կտրոնների) տվյալներով՝ 2023 թվականին իրականացվել է 12,2 տրլն դրամի 648,7 մլն գործարք ՝ նախորդ տարվա ցուցանիշը գերազանցելով 45 մլն գործարքով և 2,1 տրլն դրամով։

 

ԵԱՏՄ ընդհանուր կաթսայից մուտքերը 2022 թվականի համեմատ 2023 թվականին աճել են 32% - ով ։ Ընդ որում, Հայաստանը միիության ընդհանուր բյուջե է ուղղել շուրջ 187,5 մլրդ դրամ, իսկ ստացել է 73 մլրդ դրամ։